मानदत्त रावल, जुम्ला ः तातोपानी गाउँपालिकाले छैटौँ गाउँ सभाबाट स्वास्थ्य तथा सरसफाई ऐन २०७६ पारित भएको छ ।
आधारभुत स्वास्थ्य र सरसफाई सेवा प्रदान गर्नु गाउँपालिकाको प्रमुख जिम्मेवारी भएकाले व्यवस्थापनमा स्पष्ट कानुनी व्यवस्था गरी कार्यसम्पादन गर्नको लागि ऐन पारित गरिएको हो ।
नेपालको संविधान २०७२ को धारा २२१ अनुसार अनुसुचि ८ को सूति ९ र १० अधिकारलाई र स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन २०७४ को दफा २३(झ) र उपदफा ४ को ख मा भएको व्यवस्थालाई कार्यान्वयन गर्न ऐन तर्जुमा गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष नवराज न्यौपानेले बताए ।
पारित ऐनको आधारभूत स्वास्थ्य सेवा अन्र्तगत खोप सेवा, सरुवा रोग सम्वन्धी सेवा, नसर्ने रोग तथा शारीरिक विकालाङ्गता सम्वन्धी सेवा, जेष्ठ नागरिक स्वास्थ्य सेवा, आयुर्वेद सेवा रहेको छ । त्यसैगरी विशेषज्ञ सेवा अन्र्तगत रोगको प्रकोप र सेवाको प्रकृतिका आधारमा तातोपानी गाउँपालिकाले विशेषज्ञ स्वास्थ्य सेवा, घुम्ती सेवको ऐनमा व्यवस्थापन गरिएको स्वास्थ्य शाखा संयोजक गुरुप्रसाद चौलागाईले बताए ।
गाउँपालिकाले पारित गरिएको ऐनमा अस्पताल तथा स्वास्थ्य संस्था सञ्चालन मापदण्ड बनाएको गाउँपालिका आफैले तोकिएको मापदण्डमा १५ शैयासम्म क्षमताको अस्पताल सञ्चालन गर्न सक्ने छ । अस्पताल सञ्चालन नियमावली तर्जुमा गरी सञ्चालन गर्ने व्यवस्था गरेको छ संयोजक चौलागाईले बताए ।
निजी अस्पताल सञ्चालन अनुमति दिने
गाउँपालिका क्षेत्रभित्र निजी क्षेत्र तथा ट्रष्ट वा लोककल्याणकारी संस्थाद्धारा अस्पताल सञ्चालन गर्न चाहेमा १५ शैया क्षमताको सञ्चालन अनुमति गाउँपालिकाले दिन सक्ने पारित ऐनमा व्यवस्था गरेको छ ।
अस्पताल सञ्चालन जनशक्तिको हकमा गाउँपालिकाले कम्तीमा दुई जना एमबीबीएस डाक्टर, चार जना स्टाप नर्स, एक जना ल्याव टेक्निसियन, चार जना स्वास्थ्य सहायक, चार जना अहेव, चार जना अनमी र आवश्यक मात्रमा सहयोगी कर्मचारीको मापदण्ड तोकिएको ऐनमा उल्लेख छ ।
दर्ता चलानी, बहिरंग सेवा, इमर्जेन्सी कक्ष, प्रयोगशाला, भर्ना भएका विरामी राख्ने क्याविन, प्रशासन कक्ष, पार्किङ, प्रयाप्त जमीनसहित भौतिक संरचना हुनु पर्ने व्यवस्था ऐनमा रहेको जनाएको छ ।
त्यसैगरी पोलिक्लिनिक सञ्चालन अनुमित, प्रयोगशाखा वा ल्याबोरेटोरी, फार्मेसी सञ्चालन अनुमति दिने पनि गाउँपालिकाले स्वास्थ्य तथा सरसपफाई ऐनमा व्यवस्था गरेको छ ।
स्वास्थ्य अभियानकर्ता नियूक्त गर्ने
स्वास्थ्य सेवालाई घरघरको पहँचमा पु¥याउन र जनचेतना जोगाउन गाउँपालिकाले पुरुष स्वास्थ्य अभियानकर्ता र महिला स्वास्थ्य स्वयसेविका नियूक्त गर्ने ऐनमा व्यवस्था गरेको छ । स्वयंसेविका र अभियानकर्ता नियूक्तिका लागि २१–४० बर्ष उमेर ननाघेका, न्यूनतम् कक्षा ८ अध्ययन गरेको र सम्वन्धित वडाका विवाहित नागरिक हुनुपर्ने मापदण्ड तोकिएको स्वास्थ्य संयोजक चौलागाईले बताए । प्रत्येक वडामा १ सय ५० जनसंख्याको लागि एक जना महिला स्वयंसेविका र ५ सय जना जनसंख्याका लागि एक जना पुरुष स्वास्थ्य अभियानकर्ता नियूक्तिका लागि वडा समितिले गाउँपालिका समक्ष सिफारिस गर्नसक्ने ऐनमा व्यवस्था गरिएको छ ।
गाउँ सभाबाट पारित भएको स्वास्थ्य तथा सरसफाई ऐनमा घर निर्माण गर्दा शौचालय, फोहोर व्यवस्थापन गर्ने विधि, घरेलु फोहोर विर्सजन गर्ने स्थानको अनिवार्य व्यवस्था भएको हुनुपर्ने उल्लेख गरेको छ ।
प्रत्येक स्वास्थ्य संस्थाले तोकेको मापदण्ड बमोजिम जोखिमरहित र जोखिमयुक्त फोहोर छुट्याएर व्यवस्थापन गर्ने कतव्य हुनेछ । पलाष्टिक जन्य झोला तथा बस्तुलाई निरुत्साहित गर्ने लगायतको ऐनमा व्यवस्था गरिएको छ ।
